Ymchwilio i Frigiad o Haint
Yn y wers hon, bydd myfyrwyr yn cymhwyso eu gwybodaeth am arferion da o ran hylendid a diogelwch bwyd trwy gydol taith y defnyddiwr.
Mae'r prif weithgaredd yn dilyn John a'i fam wrth iddyn nhw baratoi pryd bwyd ar gyfer cinio gwadd.
Amcanion dysgu
Bydd pob myfyriwr yn:
- Gallu adnabod microbau niweidiol sydd i'w cael yn gyffredin mewn bwyd
- Gallu adnabod amodau sy'n hyrwyddo twf microbau niweidiol a sut i'w hatal
- Deall sut i gludo, storio a pharatoi bwyd yn ddiogel
- Deall risgiau a chanlyniadau gwenwyn bwyd
Bydd y rhan fwyaf o fyfyrwyr yn:
.
Gwybodaeth Gefndir
Gall bwyd gynnwys microbau defnyddiol a niweidiol, yn ogystal â'r rhai sy'n gysylltiedig â difetha bwyd. Gellir cysylltu microbau niweidiol â salwch a gludir mewn bwyd neu 'wenwyn bwyd’. Mae'r pum microb uchaf yn Ewrop a gludir mewn bwyd yn cyfrif am tua 70% o'r beichiau iechyd sy'n gysylltiedig â salwch a gludir mewn bwyd ac mae'r rhain yn cynnwys; Norofeirws, Toxoplasma gondii, Campylobacter jejuni, Campylobacter coli., Salmonella enterica, a Listeria monocytogenes. Mae microbau eraill fel Bacillus cereus ac Escherichia coli hefyd wedi bod yn gysylltiedig ag achosion difrifol o salwch a gludir mewn bwyd.
Gellir dod o hyd i'r microbau hyn mewn cigoedd amrwd, mewn wyau heb farc y Llew Prydeinig neu farciau ansawdd cyfatebol y tu allan i'r DU, mewn rhai cynhyrchion llaeth, ar wyneb ffrwythau a llysiau, mewn bwyd sych fel pasta a reis, neu mewn bwydydd parod i fwyta fel brechdanau a phwdinau.
Gall symptomau gynnwys dolur rhydd, crampiau stumog, twymyn, a chwydu, ac fe all ambell i salwch a gludir mewn bwyd hyd yn oed arwain at farwolaeth - er bod hyn yn brin. Mae symptomau salwch a gludir mewn bwyd fel arfer yn dechrau o fewn ychydig ddyddiau o fwyta'r bwyd a achosodd yr haint ac fel arfer gellir trin y salwch gartref gyda gorffwys a hylifau.
Nid yw pob microb sy'n gysylltiedig â bwyd yn niweidiol. Gellir defnyddio microbau defnyddiol i wneud bwyd a diod, e.e., defnyddir y burum Saccharomyces cerevisae i wneud bara a chwrw. Defnyddir bacteria lactobacilli i wneud iogwrt a chaws.
Gallwch gymryd camau pwysig i atal salwch a gludir mewn bwyd a difetha bwyd ac mae'r rhain yn berthnasol ar bob cam yn ystod taith bwyd, o'r siop i'n platiau:
- Cadw yn lân: cynnal hylendid dwylo ac arwynebau yw'r ffordd orau o osgoi microbau a gludir mewn bwyd rhag mynd mewn i'n bwyd
- Cadw'r gadwyn yn oer: mae cadw bwyd yn yr oergell neu'r rhewgell yn arafu twf bacteria ond nid yw'n ei atal. Dylech leihau'r amser y mae bwyd yn ei dreulio y tu allan i'r oergell neu'r rhewgell
- Atal croeshalogi: atal microbau niweidiol a geir ar fwyd rhag lledaenu i fwydydd eraill (er enghraifft, trwy ein dwylo neu offer cegin) ac achosi salwch pan fydd y bwydydd hynny'n cael eu bwyta
- Coginio bwyd fel cig yn drylwyr
- Dilyn y cyngor ar labeli: defnyddir labeli a roddir ar fwydydd i benderfynu pryd mae'n ddiogel i fwyta'r bwyd, neu pryd mae ansawdd y bwyd ar ei orau
Gweithgareddau
Prif weithgaredd:- Gweithio mewn parau, grwpiau bach, neu fel dosbarth i ymchwilio i achos brigiad o achosion o salwch a gludir mewn bwyd mewn cinio gwadd
- Trafodaeth ddosbarth i adolygu data ar wahanol grwpiau bwyd
Dolenni i'r cwricwlwm
ACRh:
- Iechyd ac atal
- Bwyta'n iach
Gwyddoniaeth:
- Pethau byw a’u cynefinoedd
SafeConsume
Datblygwyd yr adnodd hwn drwy brosiect SafeConsume ac fe'i hariannwyd gan raglen ymchwil ac arloesi Horizon 2020 yr Undeb Ewropeaidd o dan gytundeb grant Rhif 727580. Cewch ddysgu mwy am ein partneriaethau ar y dudalen Prosiectau Cydweithio.
Darllen mwy