CA3: Microbau Niweidiol
Caiff myfyrwyr eu cyflwyno i nifer o broblemau iechyd y gellir eu hachosi gan ficrobau niweidiol. Mae'r wers hon yn dangos y gwahanol ffyrdd y gall bacteria, firysau a ffyngau fod yn bathogenaidd i bobl, ac mae'n cyd-fynd yn dda â chanllawiau ABCh/ACRh sy'n ymwneud ag iechyd ac atal.
Sgroliwch i lawr am ragor o wybodaeth ac i lawrlwytho adnoddau.
Amcanion dysgu
Bydd pob myfyriwr yn:
- Deall y gall microbau weithiau ein gwneud yn sâl ac achosi haint
- Deall y gall microbau niweidiol drosglwyddo o berson i berson
- Deall bod gwahanol heintiau yn achosi gwahanol symptomau
- Deall sut mae teithio byd-eang wedi dylanwadu ar ledaeniad clefydau
Bydd y rhan fwyaf o fyfyrwyr yn:
- Deall sut mae unigolion, grwpiau a sefydliadau yn gweithio gyda'i gilydd wrth ymateb i frigiadau o glefydau heintus
Gwybodaeth Gefndir
Gall rhai microbau fod yn niweidiol i bobl a gallant achosi clefydau: mae'r firws 'Influenza' yn achosi'r 'ffliw' (yr enw byr am 'Influenza' ) ac afiechydon eraill y llwybr anadlol (RTIs) sy'n achosi symptomau tebyg yw'r 'anwyd cyffredin' neu 'salwch tebyg i'r ffliw’); gall bacteria Campylobacter achosi gwenwyn bwyd; a gall ffyngau dermatoffyt, fel Tarwden, achosi clefydau fel tarwden y traed a tharwden (ringworm). Gelwir microbau fel y rhain yn bathogenau. Gall pob microb ein gwneud yn sâl mewn gwahanol ffyrdd.
Dywedir bod rhywun sy'n sâl oherwydd microb niweidiol sy'n achosi clefyd wedi'i heintio. Gall llawer o ficrobau niweidiol drosglwyddo o un person i'r llall drwy nifer o wahanol lwybrau – aer, cyffwrdd, dŵr, bwyd, aerosolau (fel tisiadau ac anwedd dŵr), anifeiliaid, ac ati. Dywedir bod clefydau a achosir gan ficrobau o'r fath yn glefydau heintus.
Yn y wers hon, mae myfyrwyr yn archwilio pa ficrobau sy'n achosi clefydau adnabyddus, ac yn archwilio eu symptomau, llwybrau trosglwyddiad, mesurau ataliol, a thriniaethau posibl ar gyfer pob clefyd.
Gweithgareddau
Prif weithgaredd:- Paru clefydau heintus
- Trafod clefydau heintus
Dolenni i'r cwricwlwm
ABCh/ACRh:
- Iechyd ac atal
Gwyddoniaeth:
- Gweithio'n wyddonol
Saesneg:
- Darllen